‘Troost’ koppel ik automatisch aan ‘verdriet na verlies’, maar dat komt natuurlijk omdat ik verbonden ben aan Tröst. De ‘vertroostingen’ die Dirk de Wachter beschrijft gaan echter grotendeels over de troost die hij ervaart tijdens zijn ernstige ziekteproces, waarbij ‘de dood koud in mijn nek ademt’. In zijn prachtige boek wordt helder dat troost veel universeler is en in essentie bestaat uit het begrip voor, en de erkenning van verdriet, gemis en angst. Je wordt gezien, je wordt niet vergeten. Troost vermindert de eenzaamheid. De Wachter: ‘Opnieuw waren daar mijn geliefden om mij vast te houden. Een meer wezenlijke beleving bestaat er volgens mij niet’. De Ander die er voor Mij is, met een vraag, een aanraking, of pure nabijheid.
Dirk de Wachter is een psychiater met een ontzagwekkende staat van dienst op het gebied van begeleiding bij trauma, leed en verdriet. Zijn dochter had hem bij een spreekbeurt op school omschreven als ‘verdrietdokter’ en die term hanteert hij nu als geuzennaam. Een eerder boek van hem dat me erg aansprak was ‘De kunst van het ongelukkig zijn’. Daarin schetst hij een realistisch beeld van het leven en bestrijdt hij de illusie van de maakbaarheid van het maximale geluk.
In ‘Vertroostingen’ zijn vergelijkbare gedachten te vinden: hij veronderstelt niet dat verdriet ‘over gaat’, zodat alles daarna weer ‘normaal’ is. Hij beschrijft het op een mooie manier (en in gedachten hoor ik zijn Vlaamse intonatie): “De troost is niet het verdriet wegnemen, de troost is er een schoonheid aan te geven. Kunnen vertellen hoe mooi het was te leven met je dierbare, die nu gestorven is. (..) Want verdriet heb je om iets dat mooi was. Dat wil je toch niet verliezen?’
In ’Vertroostingen’ komen allerlei vormen van troost aan de orde, die De Wachter op een persoonlijke manier presenteert. Troost door muziek (van Bach tot Leonard Cohen), filosofie, kunst, poëzie, rituelen, god en natuur. Het middelste hoofdstuk van het boek heet: Troost van het Samenzijn. Ik vermoed dat dit geen toeval is. Dit lijkt de kern te zijn: alles wat Dirk de Wachter schrijft, ademt de troostende kracht van de nabijheid, van de verbinding en van het delen.
Ik denk dat geen mens spijt zal hebben van het lezen van dit indringende en inspirerende boek. Met recht: een Aanrader van de maand.
Harry Slegh